16 feb Wilsonbekwaamheid van de testateur

door: Inge van Pelt

Inleidende casus
Stelt u zich de volgende situatie voor. Een man komt te overlijden. Hij was vader van vier kinderen, drie zoons en één dochter. Nét voordat vader komt te overlijden geeft hij in een testament aan dat één van zijn zoons en zijn kleindochter – waarmee vader amper contact had – erfgenaam zijn van de nalatenschap. De andere twee zoons en zijn dochter zijn in het testament uitdrukkelijk uitgesloten als erfgenaam. Zij zijn ervan overtuigd dat hun vader niet (voldoende) in staat was om zijn wil te bepalen ten aanzien van het opstellen van het testament, want vader zat ten tijde van het opstellen van zijn testament in een vergevorderd stadium van de ziekte dementie. Anders gezegd: vader kon zelf geen besluit nemen over zijn handelen en/of de gevolgen hiervan niet overzien. Bovendien hadden de onterfde kinderen goed contact met vader en kunnen zij zich niet voorstellen dat vader hen zou onterven. Vader was wilsonbekwaam naar mening van zijn onterfde kinderen en daarmee twijfelen ze aan de geldigheid van het testament. Daarom stellen zij dat het testament nietig is wegens de geestelijke stoornis van vader.

Wilsonbekwaamheid, wat is dat?
Wilsonbekwaam is iemand die niet in staat is zijn belangen redelijk te waarderen met betrekking tot een bepaalde aangelegenheid, omdat zijn ‘geestvermogens blijvend of tijdelijk zijn gestoord’. Eenvoudig gezegd betekent wilsonbekwaamheid dat iemand zelf bepaalde beslissingen niet meer kan nemen, omdat die persoon zijn wil niet kan bepalen wegens een geestelijke stoornis. Iemand kan geheel of gedeeltelijk wilsonbekwaam zijn.

Het is belangrijk dat de vader uit de zojuist geformuleerde casus goed begreep wat de gevolgen waren van het feit dat hij een testament heeft opgesteld. Als de overleden vader in de casus ten gevolge van dementie wilsonbekwaam was op het moment dat hij het testament heeft opgesteld, dan is dit testament nietig. Voor de nietigheid van het testament moet vast komen te staan dat de vader op het moment van passeren van het testament niet, althans onvoldoende begreep wat hij deed en dat hij het vermogen miste om zijn wil te bepalen en te verklaren.

Wilsonbekwaamheid is iets anders dan handelingsonbekwaamheid. Handelingsonbekwaam is bijvoorbeeld een 12-jarige jongen die besluit om zonder toestemming van zijn ouders een dure fiets te kopen. De minderjarige mocht deze dure fiets niet kopen van zijn ouders. Bij wilsonbekwaamheid gaat het niet om het ‘niet mogen handelen’, maar om het ‘niet kunnen handelen’ als gevolg van de stoornis.

Controle wilsonbekwaamheid
Bezit iemand op enig moment nog het vermogen om de gevolgen te begrijpen die het testament met zich meebrengt? Dit is een vraag voor de notaris. De notaris dient de wilsonbekwaamheid van de testateur (de vader in de zojuist geformuleerde casus) te onderzoeken. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (hierna: KNB) heeft een stappenplan ontwikkeld dat kan worden gebruikt om te controleren of iemand wilsonbekwaam is. Het stappenplan geeft enkele indicatoren op grond waarvan er mogelijk een nader onderzoek moet worden ingesteld. Daarnaast is er een protocol, op grond waarvan notarissen een onafhankelijke arts kunnen inschakelen. Dit alles is te vinden op de website van de KNB.

Hoe bewijzen de onterfde kinderen dat er sprake is van wilsonbekwaamheid?
De kinderen uit de casus die vinden dat het testament nietig is, moeten aantonen dat vader wilsonbekwaam was ten tijde van het opstellen van het testament. Ook moeten de kinderen aantonen dat er een causaal verband bestaat tussen de stoornis en het opstellen van het testament. Wie iets stelt moet immers met bewijs komen. Dit is de hoofdregel in het bewijsrecht. In de praktijk is het erg lastig om wilsonbekwaamheid aan te tonen. De kinderen zouden de wilsonbekwaamheid kunnen proberen aan te tonen aan de hand van een medisch dossier van hun vader, mits dat er is. Hierbij moet ook opgemerkt worden dat het in de praktijk lastig is om inzage te krijgen in een medisch dossier. Naast een medisch dossier kunnen mogelijk ook verklaringen of rapportages van andere derden worden ingezet waaruit blijkt dat vader wilsonbekwaam was.

Conclusie
Wilsonbekwaamheid betekent dat iemand zelf niet meer zijn wil kan bepalen wegens een geestelijke stoornis. Indien u van mening bent dat een testament nietig is wegens een geestelijke stoornis dient u aan te tonen dat de testateur wilsonbekwaam was ten tijde van het opstellen van het testament. In praktijk is het lastig om wilsonbekwaamheid aan te tonen. Indien u vragen hebt over wilsonbekwaamheid bent u bij Bolweg Advocatuur aan het juiste adres.

Indien u een eventuele toekomstige wilsonbekwaamheid voor wilt zijn, kunt u nu al gaan nadenken over uw wensen. Deze wensen kunt u in een levenstestament vast laten leggen. Indien u vragen hebt over het levenstestament kunt u eveneens contact opnemen met Bolweg Advocatuur. Leest u vooral ook het blogbericht ‘Het levenstestament, een verstandige keuze?’, dat eerder op de website is verschenen.

Advocaat erfrecht Haarlem
Bent u op zoek naar een advocaat erfrecht? Bolweg Advocatuur komt graag met u in contact.

[one_fourth_last][/one_fourth_last]

Bolweg Advocatuur, dé advocaat erfrecht Haarlem

[one_half] Neem voor vragen of juridische bijstand contact op met Bolweg Advocatuur door een e-mail te sturen naar info@bolwegadvocatuur.nl, te bellen naar 023 – 212 34 00 of klik hier om contact op te nemen met Bolweg Advocatuur!

Wilt u een routebeschrijving naar het kantoor? Vind hier de routebeschrijving naar het kantoor van uw advocaat familierecht van Bolweg Advocatuur!

Het kantoor is gevestigd aan de rand van het centrum van Haarlem, op relatief korte afstand van de plaatsen Heemstede, Aerdenhout, Zandvoort en Bloemendaal.

[/one_half][one_half_last]

[/one_half_last]